top of page

 

ป ร ะ วั ติ

     กระบวนพยุหยาตราชลมารค หรือ กระบวนพยุหยาตราทางชลมารค  เป็นกระบวนเสด็จพระราชดำเนินทางน้ำที่เป็นราชประเพณีไทยที่มีมาแต่โบราณ โดยมีหลักฐานชัดเจนตั้งแต่

สมัยอยุธยาเรือในกระบวนมีการสลักโขนเรือเป็นรูปสัตว์ในเทพนิยาย มีการจัดกระบวนหลายแบบ

ที่รู้จักกันดีก็คือ "กระบวนพยุหยาตราเพชรพวง" ดังปรากฏใน ลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง 

ลิลิตพรรณนากระบวนเรือ ประพันธ์โดยเจ้าพระยาพระคลัง (หน) เมื่อ พ.ศ. 2330ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โดยยึดถือตามแบบแผนเดิมแห่งกรุงศรีอยุธยา

ที่มา : Joseph Benchapol

 

 จากริ้วกระบวนเรือในตำราเพชรพวงพยุหยาตรา และบทเห่เรือของเจ้าฟ้ากุ้งนั้น เมื่อเปรียบเทียบแล้วมีที่ต่างกันคือ ตำแหน่งที่ตั้งของเรือ ตรงที่เป็นหัวเรือเดิมเป็นเรือกันและที่เรือดั้ง 

เดิมจะมีเรือนำหน้าเรือพระที่นั่ง ซึ่งตรงที่เป็นเรือนำในสมัยหลังเป็นเรือดั้ง ลำซ้ายตั้งผ้าไตรหรือพานพุ่มดอกไม้ ซึ่งมีหลายลำเรียงกัน (เรือดั้งแต่เดิมอยู่นำหน้าเรือพระที่นั่ง)

 


             ริ้วกระบวนเรือจัดเห่ ออกเป็น ๕ สาย คือ
             ๑. สายกลาง เป็นริ้วเรือพระที่นั่ง เรียกว่าสายพระราชยาน
             ๒. สายในซ้าย และสายในขวา เป็นริ้วเรือแห่ เรียกว่า สายคู่แห่
             ๓. สายนอกซ้าย และสายนอกขวา เป็นริ้วเรือกัน เรียกว่า สายกัน

          ระเบียบกระบวนนั้นจัดแบ่งออกเป็น ๕ ตอน  ตอนหน้าเรียกว่า กระบวนนอกหน้า ได้แก่ ทหารกองนอก ถัดมาเป็นกระบวนในหน้า ได้แก่ ทหารรักษาพระองค์  ตอนกลางเป็นกระบวนเรือพระราชยาน  ตอนหลังชั้นในเรียกว่า  กระบวนในหลัง ได้แก่  ทหารรักษาพระองค์  ตามด้วยกระบวนหลังนอก ได้แก่  ทหารกองนอก  ทั้ง ๕ ตอนนี้ มีเรือประตูคั่นทุกตอน

bottom of page